Train je luistervaardigheid

Luisteren is niet iets dat vanzelf gebeurt. Het is een vaardigheid waarin je jezelf kan oefenen. Goed luisteren helpt je om succesvol te vergaderen, te adviseren, te coachen, te beoordelen, te interviewen, problemen op te lossen...

Goede luistergewoontes
De volgende luistergewoontes bevorderen het luisteren:

Open houding aannemen – Een goede luisteraar stelt zich open voor de ander en zijn mening of boodschap. In plaats van een afgewende en passieve houding aan te nemen richt je je naar de ander. Je houding is aandachtig en uitnodigend. Vooral oogcontact (let wel: niet staren) is daarbij belangrijk. Zo toon je aan dat je luistert met interesse.

Niet alleen verbaal luisteren– Als goede luisteraar ben je niet alleen alert voor verbale boodschappen, maar ook voor paraverbale en non-verbale boodschappen. Je lichaam en stem spreken immers een eigen taal en verraden bepaalde betekenissen.

Inhoud laten primeren – Richt je op de inhoud en niet zozeer op de vorm van de boodschap. Ga op zoek naar de betekenis achter de woorden. Je luistert daarbij naar de ideeën zonder meteen een oordeel over de uitspraken te vellen. De boodschap en de bedoelingen van de spreker primeren.

Actief luisteren – Wie iemand met een probleem juist wil inschatten, moet actief luisteren. Het gaat om het parafraseren van de woorden van de andere op een uitnodigende en veronderstellende toon. Hierop kan dan een ja/nee-antwoord volgen. Op die manier kaatst je de achterliggende gevoelens van de zender terug terwijl je jezelf in de gevoelens inleeft en je in de spreker verplaatst. Ga als volgt te werk:

• je benoemt de gevoelens in 1 woord
• je situeert de emoties in wat er vooraf ging
• je koppelt de emoties aan wat de ontvanger verder wil

Denkpauzes behouden – Als goede luisteraar onderbreek je de spreker niet, maar laat je deze rustig uitspreken, ook als hij denkpauzes inlast. Laat de spreker zijn eigen onafgemaakte zinnen afmaken in plaats van ze zelf aan te vullen.

Stimuleren – Een goede luisteraar stimuleert de gedachtegang van de spreker. Hij stelt bijvoorbeeld open vragen, spiegelt, vat samen en stelt vragen ter verduidelijking. Op die manier hinder je de gedachtegang van de ander zo weinig mogelijk.

Doorvragen – Je neemt geen genoegen met ontwijkende of oppervlakkige antwoorden, maar vraagt door.

Controleren – Je controleert geregeld je eigen interpretaties van de boodschap omdat je op een gezonde manier twijfelt aan je eigen oordelen en vooroordelen. Dit doe je al parafraserend of vragend om verduidelijking. Bovendien orden je het gehoorde en tracht je een samenvatting te geven zodat je tot de essentie kan doordringen en die kan controleren.

Geen afleiding – In plaats van je tegelijkertijd bezig te houden met andere zaken laat je je niet afleiden.

Slechte luistergewoontes
De volgende luistergewoontes bemoeilijken het luisteren:

Bevooroordeeld luisteren – Je luistert vooringenomen en je bent van tevoren al niet onpartijdig.

Miskennen – Je gaat niet in op het signaal van de spreker, maar begint over iets helemaal anders.

Luisteren met giftige gedachten – Je doet alsof je het eens bent met de spreker, maar in werkelijkheid zit je hem in gedachten uit te kafferen.

Luisteren als verkapte vorm van spreken – Je stelt je op als luisteraar, maar in feite zit je te wachten op een klein gaatje om zelf aan het woord te kunnen komen.

Marginaal luisteren – Je hoort de woorden wel, maar laat de betekenis ervan niet tot je doordringen. Als er een vraag over de inhoud gesteld wordt, moet je toegeven dat je maar de helft meehebt.

Dagdromen – Dit gaat nog een stapje verder dan het vorige: je doet alsof je luistert, maar je hebt helemaal niets gehoord. Je zit met je gedachten mijlenver.

Agressief luisteren – Je luistert heel aandachtig of de ander niets zegt dat je later tegen hem kan gebruiken.

Integraal luisteren – Je doet zo je best om goed te luisteren dat je alles wil onthouden en daardoor essentie en detail niet van elkaar kan onderscheiden. Je ziet de rode draad van het geheel niet meer.